Қазір сауда орталықтарының қай-қайсысына кірсек те қалаған затымызды алып, керек-жарақтың бәрін таба аламыз. Заттың тек бағасына қарай емес, сапасына, түріне, тіпті сол тауардың түпнұсқасы мен көшірмесіне дейін сатып алуға мүмкіндік бар. Сапалы тауарға қол жеткізгісі келген соң, әрине, бәрі түпнұсқаны іздеуге тырысады. Бірақ, осы орайда тауардың көшірмесін түпнұсқадан қалай ажыратуға болады деген сұрақ туындайды. Дәлірек айтсақ, былғарыны яғни нағыз теріні жасанды теріден қалай ажыратамыз?
Күнделікті ұстауға арналған сөмке, аяқ-киімнен бастап, әмиянға дейін қарастырайық. Былғарыдан жасалған тауарды шынайы я жалған теріден жасалғанын ажырата алмасаңыз, Алматыда былғары кәсібінде жиырма бес жылы бойы істеп келе жатқан ұста Олег Волковтың кеңестеріне құлақ түрелік.
Маманның айтуынша, теріден яғни былғарыдан жасалған заттардың жасанды не табиғи екенін олардың иісі арқылы ажырата алмайсыз. Себебі тауарды өндіретіндер былғарыға түрлі ароматизаторлар қосады.
— Нағыз теріні көшірмеден ажырату үшін әртүрлі әдіс-тәсіл бар. Солардың ішінде кең етек жайған әдіс – жандыру әдісі. Сатып алушыға түпнұсқа екенін дәлелдеу үшін терінің бір жағын жағып көрсетеді. Жасанды теріге от жақындаса, ол бірден жиырылып, қара түтін шыға бастайды. Ал нағыз тері болса тауар оңайлықпен жана қоймас. Екінші әдіс – сумен тексеру. Егер тауар таза былғарыдан болса, оған су сіңіп, орнында дақ қала бастайды. Жасанды былғарыға су мүлдем сіңбейді. Сондай-ақ нағыз табиғи теріден жасалған заттың салмағы неғұрлым ауыр болса, соғұрлым түпнұсқа дегенді білдіреді» , — деді ұста.
Халық тұрмысында мал терілерін қарапайым жолмен ұқсатып, құнды етіп жасаудың екі түрі бар. Біріншісі оның жүнін сылып тастап пайдаланса, екіншісі теріні жүнін қырмай-ақ пайдалана берсе де болады. Илеуден өткен теріден етік, мәсі, қоржын, тоқым, тон, шалбар, шабадан, тақия, көпшік, белдік секілді сапалы заттар жасалады.
Былғары ұстасы Олег Волковтың айтуынша, кішкентай көлемді аңдардың терісін илеу өте оңай әрі жылдам жасалады. Себебі аңның терісі мен көлемі көп уақытты алмайды.
– Түлкі, тиін, қоян секілді ұсақ жануарлардың терісінен бұйым жасау оңай. Олардың терісіне арнайы май жағылғаннан кейін, аңнын терісін былғап алмай, былғарыны илей бастаймыз. Мысалы біз жаңа сойылған тиіннің терісін теріс айналдырып алып, оның ішіне тұз бен май жағамыз, тиін терісі 7-8 сағатта тымақ жасауға дайын болады»,– деп тері илеу әдісін айтты ол.
Маман малдың терісін илеп, бояп, өң беру ертеден келе жатқан ең жақсы дамыған және жетілген өнер екенін айтады. Сапалы былғары шығуы үшін теріні әбден илеп, бояуын сіңдіру қажет. Сонда тауар тігісі ыдырамай, көп жылға дейін төзімді болып, оған қоса ешқашан сәннен қалмайды.
— Былғарымен жұмыс істеу өте тиімді екеніне көз жеткіздім. Себебі, тері ешқашан құнын жоғалатпайды. Сән үлгісінен де қала қоймайтын трендті тауар. Былғарыдан жасалған өнімге тамсана қарайсың. Бастапқыда эстрада әншілері мен өнер иелерінің тапсырысы бойынша тауар шығара бастадым. Еңбегімнің өнбегін көрдім. Қазір сол жұлдыздар берген тапсырыстарды үстінен немесе күнделікті қолданып жүргенін көріп қалсам ләззат аламын. Тапсырыс бергендеріне 20 жылдай өтіп кетсе де, әлі күнге дейін сәннен қалмады»,– дейді ол.
