Отандық жоба – «BTS Digital» компаниясының бастамасы. Ең маңыздысы жоба мемлекеттік бюджет есебінен емес, жеке инве стиция арқылы жүзеге асырылып отыр. Бастапқыда қарапайым мессенджер ретінде іске қосылған AITU бүгінде әмбебап суперқосымша ретінде дамып келеді. «BTS Digital» ЖШС бас атқарушы директоры Нұртай Әбілғалиевтің сөзінше, қосымшаны дайындаудағы басты мақсат – қазақстандық пайдаланушыға халықаралық аналогтерден кем түспейтін, бірақ жергілікті қажеттіліктерге бейімделген әмбебап өнім ұсыну.
– Біздің негізгі мотивіміз – әлемдік деңгейдегі отандық цифрлық өнім жасау. AITU тек мессенджер ғана емес, SuperApp-қа айналды: төлемдер мен аударымдар, кино мен музыка сервистері, контентлента, бизнеске арналған құралдар – бәрі бір жерде. Біз пайдаланушыға шетелдік сервистерде жоқ мүмкіндіктерді береміз. Чат-боттар қарапайым әрі үйреншікті, бірақ олардың мүмкіндіктері шектеулі. Ал ЖИ ассистенттер пайдаланушыға икемді, жеке көмек көрсетеді. Біз түпкілікті таңдауымызды жасанды интеллектіге артықшылық беру керек деп шештік, өйткені ол платформаны ақылды әрі дербес етеді, – деді жоба жетекшісі Нұртай Әбілғалиев.
Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің мәліметінше, мессенджер мемлекеттік қызметкерлер үшін қызметтік хат-хабар алмасуға арналған арнайы қорғалған арна ретінде қарастырылады. Бастама мемлекеттік секторда бірыңғай қауіпсіз байланыс платформасын құруға және ақпараттық тәуекелдерді азайтуға бағытталған. Сондай-ақ министрлік AITU мессенджерінің негізгі артықшылығын атады: оның барлық сервері Қазақстан аумағында орналасқан.
Бұл – деректерді қорғау талаптарына толықтай сәйкес келеді және жүйені мемлекеттік органдар үшін анағұрлым сенімді етпек. Аталған қосымша тек мемлекеттік және квазимемлекеттік сектор үшін енгізіледі. Жеке азаматтардың WhatsApp, Telegram сынды шетелдік мессенджерлерді қолдануына шектеу қойылмайды.
Сонымен қатар AITU, eGov, eGov Business және eOtinish платформалары үшін нөлдік тарификация енгізу де қарастырылып жатыр. Бұл – мемлекеттік қызметтерге қолжетімділікті қамтамасыз етуге бағытталған маңызды қадам. Оған қоса, AITU арқылы бұқаралық ақпарат құралдары жаңалықтар таратып, оқырмандармен тікелей байланыс орната алады. Мемлекеттік құрылымдар жаңалықтар мен ресми ақпаратты жариялау үшін қосымша платформа ретінде пайдаланатын болады. Бұдан бөлек қолданыстағы ресми сайттар мен әлеуметтік желілердегі парақшаларды толықтыратын құрал ретінде қарастыруға мүмкіндік бар.
– AITU азаматтардың жеке өміріне араласпайды және шетелдік мессенджерлерд і алмастыруды көздемейді. Қосымша тек мемлекеттік сектордағы қызметтік коммуникацияны жүргізуге арналған, қорғалған байланыс арнасын қамтамасыз етуге бағытталған, – делінген ресми жауапта. Қазіргі уақытта ме сс енджерді бұзу әрекеті, аккаунттарды бақылауға алу немесе оларды иелерінен сатып алуға талпыну жағдайлары көп. Мұндай қадамдар арқылы қылмыскерлер жүйеге еніп, жалған ақпарат таратып, фишингтік сілтемелер арқылы алаяқтық әрекеттер жасай алады.
– Аталған әдістерді біз қазірдің өзінде Telegram мен WhatsApp секілді платформаларда көріп отырмыз, яғни қылмыскерлер қарапайым пайдаланушының аккаунтын иемденіп, оның атынан байланысқа шығып, деректерге қол жеткізуді көздейді, – дейді Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мадиев. Министрдің айтуынша, мұндай жағдайда тәуекел одан да жоғары болуы мүмкін, себебі жаңа мессенджер мемлекеттік қызметкерлерге бағытталған. Бүгінде әлем елдерінің көпшілігі мемлекеттік құрылымдардағы ақпарат алмасудың қауіпсіздігін арттыру мақсатында ұлттық мессенджерлер мен жабық цифрлық экожүйелерді дамытып жатыр.
Атап айтар болсақ, Ресейдің негізгі ұлттық мессенджері ретінде Max қосымшасы таңдалған болатын. Бұл мессенджер барлық смартфондарға алдын ала орнатылуы міндетті етіп бекітілген. Max өз позициясын тек байланыс құралы емес, сонымен қатар әмбебап цифрлық платформа ретінде ұстанады. Ол Қытайдың WeChat қосымшасына ұқсас, яғни азаматтарға тек хабар алмасу мүмкіндігін ғана емес, сондайақ мемлекеттік қызметтерге қол жеткізу, жеке басын растау және төлем жасау сияқты функцияларын ұсына алады. Еуропа елдері де деректер қауіпсіздігіне басымдық беріп отыр.
Мәселен, Германия мен Францияда мемлекеттік қызметшілер үшін арнайы әзірленген Matrix және Tchap секілді мессенджерлер қолданылады. Осы шешімдер Еуроодақтың жалпы деректерді қорғау регламентіне сәйке с келеді және ұлттық қауіпсіздік стандарттарына жауап береді.
Аталған тәжірибелер бір ортақ фактіні көрсетеді: мемлекеттік басқаруда қауіпсіз, сенімді және бақылауға болатын коммуникация арналары ұлттық қауіпсіздіктің ажырамас бөлігіне айналды. Осылайша, жаһандық цифрлық бәсекелестік күшейіп тұрған қазіргі заманда қауіпсіз және дербес байланыс құралдарын дамыту – әр мемлекеттің стратегиялық мақсатына айналды деуге болады.
