Экология мен индустрия қарсы келді: Жамбыл облысы қалдықтар мен шығарындылар мәселесін қалай шешіп жатыр?
Жамбыл облысы Қазақстанның өнеркәсіп орталықтарының бірі, онда химия саласы мен жылу энергетикасын дамыту күрделі экологиялық қауіп-қатерлермен ұштасып отыр. Басты проблема — ауаның және топырақтың ластануы, қатты қалдықтардың жиналуы, өнеркәсіп пен коммуналдық секторда ескірген технологияларды пайдалану.
Облыста қоқыс үйінділері көп, олардың үштен екісі рұқсатсыз немесе нашар жабдықталған. Бұл топырақ пен жер асты суларына қауіп төндіреді, ал қалдықтарды бөлек жинау және қайта өңдеу жүйесінің жоқтығы жағдайды қиындатады.
Аймақтағы су жағдайы қуаң аймақтарға қарағанда онша күрделі болмаса да, өнеркәсіптік ағынды сулар мен рұқсат етілмеген төгінділер, әсіресе химиялық өндірістерге іргелес аудандарда жергілікті ластану ошақтарын құрайды.
ЕҚТ енгізу есебінен ауқымды жаңғырту жоспарланып отырған өңірдің негізгі кәсіпорындары газ тазалаудың заманауи жүйелерін, өнеркәсіптік қалдықтарды кәдеге жарату технологияларын және экологиялық мониторингтің автоматтандырылған жүйелерін енгізуді жоспарлап отыр. Кәсіпорындардың бір бөлігі шығарындыларды азайтуға және энергия тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін жабдыққа көшуді бастады.
Бұл үдерісте Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы ерекше рөл атқарады: Орталық жаңғыртудың практикалық құралына айналатын кәсіпорындар үшін ЕҚТ бойынша анықтамалықтар әзірлейді. Бұл құжаттар шығарындыларды азайту, қалдықтарды жою және цифрлық мониторингті енгізу бойынша стандарттарды белгілейді, бұл өнеркәсіптің жасыл технологияға көшуіне көмектеседі.
Экологиялық жағдайды жақсарту үшін рұқсат етілмеген полигондарды жою, қалдықтарды қайта өңдеу инфрақұрылымын дамыту, энергетикалық қуаттарды жаңғырту және коммуналдық секторда қатты отынды пайдалануды қысқарту маңызды бағыттар болып қала бермек.
Осылайша, Жамбыл облысы күрделі сын-қатерлерге тап болып отыр, бірақ ЕҚТ енгізу және инфрақұрылымды кешенді жаңарту арқылы экологиялық траекторияны түбегейлі өзгертуге болады. Мемлекет, бизнес және қоғам өзара белсенді іс-қимыл жасаған жағдайда бұл өңір — өнеркәсіп пен табиғат тепе-теңдікте болатын тұрақты даму моделіне көше алады.
Медиева Г.А.
э.ғ.д., академик, ХЖТИЖО ғылыми кеңесшісі,
